zaterdag 29 augustus 2009

Onze kinderen op de basischool

Het was wel erg wennen voor ze, de omschakeling naar de hongaarse school. Zeker omdat hun leraren geen woord over de grens praten. Behalve natuurlijk de leraar engels, maar die krijgen ze pas vanaf de 4e klas. Maar toch spraken ze beide na een half jaar al redelijk goed hongaars. Ik heb ze in het 1e jaar laten overblijven omdat ze dan huiswerkbegeleiding kregen. Marley vond dat heel leuk, Paco vond het niks dat overblijven. Dus Paco maar 3 dagen over laten blijven en de andere 2 dagen heb ik hem geholpen met zijn huiswerk. Zo leerde ik ook sneller de taal. Paco was al meteen zeer geliefd op school, met zijn grapjes en schattige lach. Marley is toch meer gesloten en serieuzer, maar nadat hij ook zijn draai had gevonden en van zich ging bijten, ging het ineen keer met sprongen voorruit. Marley was geaccepteerd en had een paar goede vrienden en een heel fijne klas. Paco had heel de school als vriend. Marley moest in de derde klas, klas 1-2 en 3 behalen, dat is dankzij zijn goede inspanningen, de wil om te leren en de begeleiding van zijn klassejuf ook gelukt. Zodat hij daaropvolgende jaar gewoon naar de 4e klas kon gaan. Paco had wat meer moeite met de hongaarse taal,. Voornamelijk omdat hij nog niet kon lezen en schrijven, ging het bij hem wat langzamer. Het is ook niet niks, zo'n nieuwe taal met een heel andere alfabet en uitspraak van de letters, het lijkt helemaal niet op nederlands. En hongaars woordenschat hadden ze natuurlijk niet. Paco zijn klassejuf kon hem ook niet zo goed begeleiden en was ook wel een beetje te lief voor hem. Daardoor besloten we dat hij in de 2e klas beter kon blijven zitten zodat hij eerst wat meer woordenschat kon krijgen en beter kon leren lezen. Ook ging hij op logopedie, alleen om de hongaarse taal beter onder de knie te kunnen krijgen. Dat bleek een goede zet geweest te zijn. In de 2e keer de 2e klas kreeg hij ook de oude klassejuf van Marley, die kon hem ook beter begeleiden en nu ging ook Paco met grote sprongen voorruit. Paco is gewoon niet zo'n student en houdt liever van spelen, maar hij doet zijn best op school en haalt veel betere punten. Nu gaat hij naar de 4e klas. Marley houdt erg van school en wil voorruit, heeft een gezellige klas en leuke klasseleraar. Hij haalt hele goede punten en gaat nu naar klas 7.
De puntentelling is hier ook anders: van 0 tot 5. Sterretje 5 is het hoogste (uitmuntend), 5 is goed, 4 is ruim voldoende, 3 is voldoende, 2 is matig, 1 onvoldoende, 0 is zeer slecht.
De kinderen hebben een week voorjaarsvakantie, 3 maanden zomervakantie, 1,5 week herfstvakantie, 2 weken kerstvakantie. Tussendoor hebben ze nog enkele dagen op katholieke- en hongaarse feestdagen vrij. Onze kinderen hebben helemaal hun draai gevonden, zitten lekker in hun vel, hebben vriendjes en genieten van de vrijheid hier en dat is toch wel het belangrijkste.

Basisschool Hongarije

Toen wij hier kwamen wonen was Marley 9 jaar en Paco 6 jaar. Leerplichtig en dus meteen hier naar school. Wij kwamen in Legénd in mei, dus ze zijn nog een maandje hier naar school gegaan voordat de zomervakantie begon. Zo konden ze alvast wennen aan de hongaarse school, taal en alvast kennis maken met hun klasgenootjes. Eerst moesten ze ingeschreven worden, europas, lakcímkartya, betegkartya, pasfoto's, papieren van nederlandse school (vertaald naar engels) en 550 ft. heb je daarvoor nodig (voor schoolpas). Paco is dus nog even naar de kleuterschool gegaan (óvoda) om kennis te maken met zijn klasgenootjes van 1e klas. Want na zomervakantie begint hij in de 1e klas. Marley mocht naar de 2e klas en na de zomervakantie zal hij in de 3e klas beginnen.
In Hongarije zit de creche en de kleuterschool bij elkaar, genaamd óvoda. De kinderen zijn tussen de 3 en de 6 jaar. Alles gaat hier nog spelenderwijs en ze hoeven nog niet te leren lezen en schrijven. Ze kunnen heerlijk spelen, zingen en knutselen. Vooral veel buitenspelen in mooi, speciaal aangelegd speeltuintje. Korte pauze rond 10.00 met drinken en een broodje. Om 12.00 middageten met soep vooraf en daarna spaghetti/rijst/aardappels o.i.d. s'Middags gaan de kinderen even rusten op bed, na het rusten nog even spelen en krijgen ze nog iets lekkers (koek of fruit) en wat drinken. Om 16.00 kunnen ze weer opgehaald worden. Omdat ons Paco niet gewend was om s'middags te gaan rusten en niet tussen de middag wilde eten, haalde ik ons Paco om 12.00 op. In Nederland moeten de kleuters immers ook s'middags naar school om te leren. Schoolsysteem in Hongarije bevalt me veel beter en wordt veel meer ingesprongen op dat beide ouders kunnen gaan werken zonder al die problemen van opvang voor de kinderen.
De lagere school (általános iskola) begint dus bij de 1e klas en gaat tot de 8e klas. Dus 2 jaar langer dan in Nederland. Ze krijgen elk jaar steeds nieuwe vakken erbij en het schoolsysteem heeft meer weg van het nederlands middelbaar onderwijs. Het niveau ligt hier hoger en kinderen hebben meer tijd om na te denken wat ze hierna willen gaan doen. Als ze willen kunnen ze nog naar klas 9 en 10 gaan om hun leerplichtigheid tot de 16e te voldoen en daarna niet echt door te hoeven gaan studeren maar meteen kunnen gaan werken. Na klas 9 en 10 kun je aan de gang als leerling schilder, bouwvakker, timmerman of in fabriek of winkel werken. Een prima uitkomst voor degene die niet echt van studeren houden maar wel graag met hun handen werken.
De lagere school is in de onderbouw (klas 1 t/m 4) en bovenbouw (klas 5 t/m 8) verdeeld. De onderbouw is voornamelijk om goed hongaars te leren lezen en schrijven, daarnaast hebben ze hongaarse grammatica, slowaaks, rekenen, milieu en omgeving, gym, zang, tekenen, handenarbeid. In de 4e klas krijgen ze engels erbij. 5e Klas krijgen ze aardrijkskunde, geschiedenis, dans en drama enfolklore erbij. 6e klas krijgen ze informatica en gezondheidskunde erbij. 7e Klas krijgen ze scheikunde en biologie erbij.
Ze krijgen al vanaf klas 1 verschillende leraren voor verschillende vakken. Onderbouw is van 07.45 tot 11.30 of 12.30 (ligt aan de hoeveelheid vakken per dag). Bovenbouw is van 07.45 tot 12.30 of 13.30. Na elke les hebben ze een 10 minuten pauze, na het 2e uur hebben ze een pauze van 20 min. Aangezien de school niet in Legénd maar in volgend dorpje ligt (ca. 5 km. verderop) worden de kinderen opgehaald door schoolbus. De kinderen die overblijven worden weer met schoolbus om 16.00 naar huis gebracht. De kinderen die niet overblijven krijgen via school een buskaart (gratis) voor de gewone bus en kunnen daardoor met het openbaar vervoer eerder naar huis. Als de kinderen overblijven op school, krijgen ze in de pauze na het 2e uur een broodje met drinken, na de lessen warm eten hetzelfde als bij de ovoda, en om 15.30 weer een koekje of fruit met wat drinken. Voor het eten betaal je een minimale vergoeding van ong. 300 ft. per dag per kind, het overblijven met deelname van activiteiten (behalve zwemmen) is gratis. De overblijvers krijgen huiswerkbegeleiding en kunnen zich opgeven voor verschillende activiteiten zoals: voetballen, korfballen, dansen, muziekles, knutselclub, logopedie, zwemmen. Al deze activiteiten op het zwemmen na worden op school gedaan. Bijna elke dag krijgen de kinderen huiswerk, ligt er ook aan hoe snel ze zijn op school. Marley heeft minder huiswerk als Paco, gewoon omdat hij sneller doorwerkt op school in de lessen.
De kinderen leren normen en waarden, voor goed gedrag en behulpzaamheid krijgen ze ook punten, die tellen zwaar mee. Pesten, niet opletten, geklets terwijl er geluisterd moet worden, vervelerij en geklier, grote mond, vandalisme wordt hard aangepakt. Behulpzaamheid, samenwerken en goed je best doen wordt daarentegen ook weer beloond.

vrijdag 28 augustus 2009

Een hongaars bedrijf beginnen

Als je een bedrijf wilt gaan beginnen kun je uit verschillende soorten bedrijven kiezen, eenmanszaak of bv. Het beste is een bv. (kft.). Bij een kft. kunnen ze niet aan privé spullen komen, alleen aan hetgeen wat in de kft zit. Een kft is zo geregeld. Je zoekt uit wat je allemaal in je bedrijf wilt hebben naast je hoofdactiviteit. Je kunt bij google teáor szám intypen, daar krijg je alle punten te zien van bedrijfsactiviteiten voor Hongarije, deze goed lezen en uitzoeken welke voor jouw bedrijf van toepassing is. Dan maak je een afspraak met advocaat. Je neemt je paspoort, moeders meisjesnaam, woonadres/huisvestingsadres van bedrijf, tulajdonoslap (eigendomspapieren van hongaars huis), evt. lakcímkartya, belastingpasje (adokartya) en europas. Adokartya krijg je thuisgestuurd wanneer je een hongaars huis hebt en anders moet je het even aanvragen met behulp van plaatselijke gemeentehuis of je advocaat. Met de oprichtingspapieren die je met je advocaat opstelt, ga je naar een bank om bedrijfsrekening te openen. Je moet 500.000 ft. op de rekening storten en het bewijs daarvan weer meenemen naar advocaat. Zodra alles rond is kun je dat geld weer gewoon opnemen. De advocaatkosten liggen rond de 100.000 ft. Weer rekening mee houden dat je voor 15.000 ft. aan zegels moet betalen. Je advocaat zorgt ervoor dat alle papieren in orde gemaakt worden en naar alle benodigde instanties wordt gestuurd. Hij laat je weten wanneer alles rond is en dan kun je bij de hongaarse KvK je officiële papieren ophalen (végzés), dat kost ong. 4.000 ft. Als alles rond is kan je naar de bank gaan om je bankpasje op te halen en evt. gedeelte van geld er weer afhalen. Hou er rekening mee dat er geld op blijft staan voor de maandelijkse bankkosten. Zorg nu ervoor dat je een goede boekhouder vindt, in Hongarije mag je niet zelf je boekhouding doen. Ga naar een kantoorboekhandel en koop daar de benodigde bonnenboekjes en laat een stempel maken voor je bedrijf (bedrijfsnaam, adres en evt. belastingnummer).

Huis kopen in Hongarije

Voordat we definitief naar Hongarije verhuisden, hadden we een jaar van te voren al een huis gekocht. Nou ja, huis, eerder een vervallen boerderij met oude stallen, grote aparte wijnkelder en flink wat grond. De oude boerderij met stallen is nog niet zo in slechte staat dat het helemaal afgebroken moet worden, maar een flinke opknapbeurt heeft het wel nodig. Maar we waren met z'n allen verliefd op dit plekje geworden en het bood voor ons ook de beste mogelijkheden hier in Legénd. Een huis kopen in Hongarije gaat op zich vrij vlot. Als je een leuk huis gevonden hebt kun je bij de gemeentelijke földhivatal (kadaster) de papieren van dat huis bekijken ofdat er meerdere eigenaars zijn van het huis, hoe groot het perceel precies is, waar de grenzen lopen. Ook moet je toestemming aan de burgemeester vragen om er te kunnen gaan wonen of vakantiehuis te mogen hebben. Ben je met de eigenaar(s) de prijs overeengekomen (altijd lager bieden, ze overvragen meestal) dan maak je een afspraak bij een advocaat. De advocaat maakt al het papierwerk in orde, daar betaal je ook onder zijn toezicht het afgesproken bedrag. Je hebt je paspoort nodig en je moeders meisjesnaam. Een advocaat kost zo rond de 100.000 ft en 200.000 ft., dit is incl. 12.000 ft. voor kadaster en 50.000 ft aan belasting(zegels). Je kunt dit gewoon aan de advocaat betalen, die regelt dat voor je. Je gaat met advocaat, of hij belt even dat je eraan komt, naar notaris om je paspoort te laten controleren en legaliseren (kost ong. 2.000 ft. per paspoort). Ook zorgt hij ervoor dat je je eigendomspapieren (tulajdonoslap) en de gestempelde papieren en definitief bestempelde koopcontract binnen een maand toegestuurd krijgt. Je krijgt alvast het voorlopig koopcontract met jullie handtekeningen en zegel van advocaat mee.
Kijk goed rond voordat je een huis definitief koopt, er staan er genoeg te koop en je krijgt zo een idee van de prijzen. Let op dat er geen schuld op zit (zoekt advocaat ook uit) en als er meerdere eigenaren zijn, let dan op ofdat ze er allemaal mee eens zijn met de afgesproken prijs en akkoord gaan met de verkoop van huis. Binnen een jaar krijg je je acceptgiro binnen van de overdrachtsbelasting, dat is eenmalig en een vast percentage van je aanschafsprijs van huis wat je wit hebt opgegeven. Onder 4 miljoen ft. is dit voor woonhuis 2 %, boven dit bedrag 6 % en voor weekend huis 10%.
Buitenlanders mogen geen huizen en/of grond kopen in het buitengebied. Pas dus op voor vage systemen voor aanschaf huis in buitengebied, koop liever een huis binnen dorp-of stadsgrens.
Prijzen van huizen verschillen nogal per dorp. In en om de stad zijn ze natuurlijk een stuk duurder, op het platteland kun je vrij goedkoop een huis kopen. Wij hebben al verschillende mensen geholpen met het kopen van een hongaars huis, dus als je vragen hebt of wat advies wilt, kun je gerust hier een berichtje achterlaten.

donderdag 27 augustus 2009

Emigreren naar Hongarije

Wij hebben ons uitgeschreven bij de bevolkingsregister van plaatselijke gemeentehuis in Nederland op de dag voor definitieve vertrek naar Hongarije. Van de school waar onze kinderen zaten hebben we een verslag en rapporten gekregen hoe ze het gedaan hebben en wat ze beheerden tot die tijd, wel even naar engels laten vertalen. Zorg dat je nog voor minimaal een half jaar geldig verzekerd bent in Nederland. Je hebt je uittreksels van bevolkingsregister nodig, uitschrijvingsbewijzen van gemeente, evt. trouwakte, geldige paspoorten. Zorg ook dat je gegevens van je moeders hebt, in Hongarije vragen ze voor bijna alles de naam van je moeder.
Om in Hongarije te kunnen wonen heb je natuurlijk een woonadres nodig en werk. Werk voor een bedrijf of eigen bedrijf. Om je hier in te schrijven heb je de bovengenoemde nederlandse papieren nodig, je eigendomspapieren van je hongaarse huis, toestemming van de burgemeester, papieren van je hongaarse bedrijf of werkgever, paspoorten, pasfoto's. Je nederlandse documenten moet je laten vertalen naar hongaars door erkende vertaalbureau in Hongarije. Als alles goedgekeurd is krijg je je europaspoort. Je woonkaartje (lakcímkartya) wordt later opgestuurd. Je moet ook even achter je kaartje aan voor ziektekostenvergoeding (betegkartya), die kun je meteen aanvragen als je je europaspoort en lakcímkartya hebt. Je europaspoort is voor 5 jaar geldig, daarna kun je een hongaars paspoort aanvragen als je dat wilt.

De verhuizing

En daar vertrokken we dan, bus vol met kids, spullen, hond en katten. Achter de bus de trailer met Diola en Agila (toen nog Dartmoorveulentje, nu inmiddels 6 jaar). Daarachter vrachtwagen met aanhanger vol met huisraad en speelgoed van onze kinderen en daar weer achter vrachtwagen met de andere 6 Dartmoorpony's. We hadden toen nog alle paarden op export moeten zetten. Alle dieren moeten een paspoort hebben, geënt en gechipt zijn en een gezondheidsverklaring hebben (vertaald naar hongaars). De reis verliep boven verwachting erg goed alleen de paarden wilden onderweg niet eten of drinken, reisstress. We zijn om de 3 á 4 uur gestopt om te kijken of alles goed was met de dieren en of ze wilden drinken of eten en even onze benen gestrekt. Per wagen hadden we 2 chaufeurs om af te kunnen wisselen want met zoveel dieren kun je niet langs de weg stoppen om even te gaan slapen. Al met al 24 uur over de reis gedaan. De douane gaf geen probleem, we konden zo doorrijden na vertoning van onze paspoorten, ze keken nog eens niet in de wagens en de trailer. Eindelijk in Legénd aangekomen konden de paarden eruit. Ze kwamen er een beetje draaierig uit, maar naar wat rond gelopen te hebben begonnen ze te eten en te drinken. De volgende dag voelden al onze dieren zich al helemaal thuis en leek het ofdat ze de reis al vergeten waren. Onze kinderen vonden de reis wel spannend, maar ook erg gezellig met zoveel man. Gelukkig hebben ze nog onderweg kunnen slapen in de bus. We waren erg geholpen met onze vrienden en familie die meegereden zijn. We hadden de vrachtwagen met aanhanger gehuurd in Nederland, evenals de paardenvrachtwagen die we via kennissen hebben kunnen lenen, voor chauffeurs hadden we zelf gezorgd. Bij deze nog iedereen erg bedankt voor jullie hulp.

Even voorstellen


Op 5 mei 2005 zijn wij vertrokken uit nederland om in Hongarije te gaan wonen en werken. Ik (Annet), Hans (mijn man) en onze 2 kinderen Marley en Paco. Inmiddels loopt ons bedrijfje lekker en genieten we van een heerlijk vrij leven in Hongarije in schitterende natuur. Maar het is af en toe behoorlijk aanpakken. We zijn met onze paard (Diola) en 7 Dartmoor pony's vertrokken naar Legénd Hongarije. Onze Diola is nog steeds bij ons, maar wel met pensioen. Inmiddels hebben we 11 Dartmoor pony's dankzij onze hengst Harry, 2 welsh pony's en 2 veulentjes (welsh/dartmoor). Diola heeft gezelschap gekregen van 5 andere hongaarse paarden.
Dus we hebben 21 edele viervoeters in totaal, daarnaast onze Gizmo de geit, poes Snoepie en kater Cappy, onze Komondor Rex, de puli's Ziggie en Taco en onze mengelmoes hondje Bobo die op moment 3 puppie's heeft. We hebben dus een behoorlijke beestenboel en dat is ook veel werk, maar wel heel leuk en vervelen doen we ons niet. Ik ben deze blog begonnen op vraag van vrienden, familie en kennissen. Ze willen graag weten hoe het ons vergaat. Maar ook veel vragen over waar je aan moet denken bij emigratie, kopen van huis in Hongarije, regelgeving, toeristische informatie e.d.